Kategori: Makaleler

Örf Nedir Kısa ve Öz? Tarihsel Köklerden Günümüze Toplumsal Düzenin Sessiz Kuralları Bir Tarihçinin Gözünden: Geçmişin İzinde, Bugünün Aynasında Geçmişi anlamaya çalışan bir tarihçi olarak sık sık düşünürüm: “İnsan toplulukları yazılı kurallar olmadan nasıl bir düzen kurabildi?” Bu sorunun cevabı bizi doğrudan örf kavramına götürür. Örf, toplumların yazılı olmayan ama herkesin bildiği, sessizce kabul ettiği kurallar bütünüdür. Tarih boyunca imparatorluklar yıkılmış, yasalar değişmiş ama örfler insan davranışlarını şekillendirmeye devam etmiştir. Peki, “örf nedir” kısa ve öz şekilde ifade edecek olsak? En sade tanımıyla örf, bir toplumda uzun süre uygulandığı için doğru ve gerekli kabul edilen davranış biçimidir. Ancak bu kısa…

Çalıkuşu İlk Kim Oynadı? – Antropolojik Bir Bakışla Kültürel Belleğin Sesi Bir Antropoloğun Merakıyla: Kültürün İzinde Bir Hikâye Kültürler, insanların kendini anlatma biçimidir. Bir antropolog olarak her hikâyede, bir toplumun ritüelini, sembolünü, kimliğini ve kolektif belleğini ararım. Çalıkuşu da bu açıdan sadece bir roman değil, bir kültürel ritüeldir — kadınlığın, yalnızlığın ve dayanıklılığın anlatısıdır. Peki “Çalıkuşu ilk kim oynadı?” sorusu neden önemlidir? Çünkü bu soru yalnızca bir sanatçının adını değil, bir dönemin toplumsal hafızasını da ortaya çıkarır. İlk “Çalıkuşu”, bir karakteri değil, bir kimliği temsil etmiştir. Reşat Nuri Güntekin’in aynı adlı romanından uyarlanan ilk sinema filmi 1923 yılında çekilmiş ve…

Yılın Golcüsü Kim? Tarihten Günümüze Gollerin Hikâyesi Bir tarihçi olarak kalemi elime aldığımda, geçmişin izlerini bugüne taşımak en büyük heyecanımdır. Çünkü her başarı, her kırılma noktası, sadece o anın değil, geçmişin birikimlerinin ve geleceğin umutlarının birleşimidir. Futbolda “gol”, bir sayının ötesinde; toplumların heyecanını, tutkularını ve hatta kimliklerini simgeleyen bir olaydır. İşte bu yüzden, “Yılın golcüsü kim?” sorusu yalnızca bir futbol merakının ürünü değil, aynı zamanda bir kültürün, tarihin ve dönüşümün de merakıdır. — Golün Tarihsel Serüveni 19. yüzyılda İngiltere’nin endüstri devrimiyle birlikte kurumsallaşan futbol, goller üzerinden kitleleri birleştirmeye başladı. İlk dönemlerde gol, oyunun basit bir parçası iken zamanla ulusal kimliklerin…

Uygulama Ana Ekrana Nasıl Getirilir? Psikolojik Bir Mercekten Bakış Bir Psikologun Meraklı Girişi Teknoloji hayatımızın her alanına nüfuz etti, ve bu süreç, psikolojik deneyimimizi de dönüştürdü. Bir eğitimci olarak, insanların dijital araçları nasıl kullandığını ve bu araçlarla etkileşimde nasıl kararlar aldığını merak ederim. Örneğin, cep telefonlarındaki uygulamaları ana ekrana eklemek, basit bir işlem gibi görünse de aslında kullanıcıların zihinlerinde derin psikolojik süreçlerin işlediği bir deneyimdir. Neden bazı uygulamaları ana ekranımıza eklerken, diğerlerini görmezden geliriz? Bu basit adım, aslında kullanıcıların değerlerine, alışkanlıklarına ve zihinsel organizasyon biçimlerine dair çok şey söyler. Bu yazıda, “Uygulama ana ekrana nasıl getirilir?” sorusunu psikolojik açıdan ele…

Kan Yoğunluğu Kaç Olmalı? Veriler, Duygular ve Toplumsal Gerçekler Üzerinden Bir Tartışma Kan… Vücudumuzun en sıradan görünen ama en karmaşık sıvısı. Bir damlası bile hayat kurtarabilir ya da tehlike çanlarını çaldırabilir. Peki hiç düşündünüz mü, “kan yoğunluğu” dediğimiz şeyin gerçekten ne anlama geldiğini? Dahası, bu konunun sadece tıp kitaplarında değil, toplumda, ilişkilerde, hatta hayata bakışımızda bile nasıl farklı anlamlara geldiğini? Gelin bugün bu soruya birlikte yanıt arayalım — hem bilimsel rakamlarla hem de insan hikâyelerinin gölgesinde. Kan yoğunluğu nedir, neden önemlidir? Öncelikle teknik temeli kuralım. Kan yoğunluğu (veya halk arasında daha yaygın tabirle “kanın kıvamı” ya da “kanın koyuluğu”), kanda…

Mersin Gülnar Hangi Boydan? Güç İlişkileri ve Toplumsal Düzen Üzerine Bir Siyaset Bilimi Analizi Güç, toplumsal düzenin ve iktidarın merkezinde yer alan en temel unsur olarak karşımıza çıkar. Bu unsurlar, toplumları şekillendiren ve yöneten dinamiklerin başında gelir. Bir siyaset bilimci olarak, güç ilişkilerinin ve toplumsal düzenin nasıl şekillendiğini anlamak, toplumların çeşitli boyutlarını daha iyi kavrayabilmek için son derece önemlidir. Toplumları anlamak, iktidar, ideoloji, kurumlar ve vatandaşlık kavramları üzerinden yapılandırılabilir. Peki, bu güç ilişkileri ve toplumsal yapılar, Mersin’in Gülnar ilçesinde nasıl tezahür eder? Hangi boydan gelir ve bu toplumsal yapının modern siyasetle ne gibi bağlantıları vardır? Bu yazıda, Gülnar’ın toplumsal yapısını…

Kirpi Mahlası Kime Ait? Ekonomik Kararların Dikenli Gerçekliği Bir ekonomist olarak sık sık düşünürüm: kaynaklar sınırlıdır, ama seçimler sonsuzdur. Her tercih, bir diğerinden vazgeçmektir; tıpkı bir kirpinin kendini korumak için dikenlerini kullanması gibi, ekonomik aktörler de belirsizlik karşısında kendi savunma stratejilerini geliştirir. “Kirpi mahlası kime ait?” sorusu, yüzeyde edebî bir merak gibi görünse de, derinlerinde ekonomik davranış modellerine dair güçlü bir metafor taşır. Bu yazıda “Kirpi”yi bir takma isimden öte, ekonomik karar alma süreçlerinin simgesi olarak ele alacağız. Çünkü günümüz dünyasında her birey, her işletme, her ülke aslında bir “kirpi”dir — riskleri sezerek, fırsatları değerlendirerek ve dikenlerini gerektiğinde kullanarak ayakta…

Kas Yapan İçecekler Üzerine Toplumsal Bir Bakış Toplumun farklı kesimlerinde, bedenin biçimlendirilmesi yalnızca estetik bir tercih değil; aynı zamanda sosyal kimliğin, cinsiyet rollerinin ve kültürel aidiyetin de bir ifadesi hâline gelir. Bu yazıyı kaleme alırken bir sosyolog olarak değil, aynı zamanda bedenini şekillendirmeye çalışan bireylerin toplumsal ilişkiler içindeki mücadelelerini gözlemleyen bir araştırmacı olarak yaklaşıyorum. Çünkü “hangi içecekler kas yapar?” sorusu, yalnızca bir beslenme ya da fitness konusu değil; aynı zamanda bir toplumun güç, güzellik ve disiplin anlayışını da yansıtan derin bir sorudur. Bedenin Sosyolojik Anlamı Kas yapmak, modern toplumda fiziksel bir hedefin ötesinde, toplumsal bir statü göstergesi hâline gelmiştir. Özellikle…

Kalorimetre Kabı Neyi Ölçer Fizik? Isının Hikâyesi, Verilerin Sıcağında İnsan Dokunuşu Bazen bir laboratuvar deneyinde, küçük bir kapta dönen sıvının hikâyesi, insana hayatı öğretir. Bugün sizlere yalnızca bir fizik kavramını değil, aynı zamanda ısının, enerjinin ve paylaşmanın anlamını anlatacağım. Çünkü “kalorimetre kabı” sadece ısıyı değil, belki de sabrın, dikkatin ve merakın ölçüsünü de belirler. Bir Öğrencinin Gözünden: İlk Deneyin Heyecanı Lise laboratuvarında, elinde parlak metal bir kap tutan Ece, ilk defa “kalorimetre” kelimesini duyduğunda, bunun karmaşık bir cihaz olduğunu sanmıştı. Oysa öğretmeni gülümseyerek şöyle dedi: “Kalorimetre kabı, bir maddenin aldığı veya verdiği ısıyı ölçer Ece. Yani ısının yolculuğunu izleyen bir…

Gözdağı Nereye Bağlı? – Tarihsel, Dilsel ve Sosyolojik Bir İnceleme Türkçede sıkça kullanılan bir ifade olan “gözdağı vermek”, birine açık veya örtük biçimde tehditte bulunmak anlamına gelir. Ancak bu deyimin kökeni ve anlam dünyası, yalnızca günlük konuşmanın bir parçası değildir; toplumsal ilişkilerin, güç dinamiklerinin ve iletişim biçimlerinin derinlerinde yer alan kültürel bir göstergedir. Bu yazıda, “gözdağı” kavramının tarihsel arka planını, günümüzdeki akademik tartışmalardaki yerini ve dilsel dönüşümünü ele alarak, onun “nereye bağlı” olduğunu — yani hangi tarihsel, toplumsal ve zihinsel yapılardan beslendiğini inceleyeceğiz. — Tarihsel Arka Plan: Gözün Gücü ve Otoritenin Dili Tarih boyunca “göz”, yalnızca bir organ değil, aynı…